Φιλαδελφεύς

Επώνυμο 3 λογίων και επιστημόνων. 1. Χρίστος (1808 – 1892). Μεταφραστής, συγγραφέας και εκδότης. Καταγόταν από τη Φιλαδέλφεια της Μικράς Ασίας και σπούδασε στη Σμύρνη, όπου αργότερα διετέλεσε διευθυντής παρθεναγωγείου. Από εκεί πήγε στην Κέρκυρα και φοίτησε στην Γκιλφόρδεια Ακαδημία. Επειδή γνώριζε πολύ καλά αρκετές ανατολικές και ευρωπαϊκές γλώσσες, τον προσέλαβαν σε αγγλική εταιρεία ως μεταφραστή των Γραφών, στην τουρκική, ελληνική και αραβική γλώσσα. Στην Κέρκυρα ίδρυσε το 1848 τυπογραφείο και, δύο χρόνια αργότερα, εγκαταστάθηκε στην Αθήνα, όπου ίδρυσε εκδοτικό οίκο με τυπογραφείο και βιβλιοδετείο. Κυκλοφόρησε πολλά συγγράμματα θρησκευτικού και επιστημονικού περιεχομένου στα ελληνικά, αλλά και σε πολλές άλλες γλώσσες. Παράλληλα διετέλεσε για πολλά χρόνια γραμματέας της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας. Πρωτοστάτησε στην ίδρυση του φιλολογικού συλλόγου Παρνασσός, της Εταιρείας των Φίλων του Λαού και άλλων σωματείων. 2. Θεμιστοκλής (1838 – 1920). Συγγραφέας και λαογράφος. Σπούδασε νομικά στην Αθήνα και στο Παρίσι και, όταν γύρισε στην Ελλάδα, ασχολήθηκε με φιλολογικές και ιστορικές μελέτες. Συνεργάστηκε με διάφορα λογοτεχνικά περιοδικά και το 1863 ίδρυσε το περιοδικό Χρυσαλλίδα, στο οποίο συνεργάστηκαν οι επιφανέστεροι λόγιοι της εποχής του. Έγραψε πολλά ταξιδιωτικά κείμενα, άρθρα και χρονογραφήματα, αλλά το σημαντικότερο έργο του είναι η Ιστορία των Αθηνών επί Τουρκοκρατίας (1902). Ήταν επίσης ο ιδρυτής του Φιλαδέλφειου ποιητικού αγώνα, που βράβευσε ποιητές, όπως τον Κ. Παλαμά, τον Iω. Πολέμη, τον Γ. Δροσίνη, τον Γ. Στρατήγη κ.ά. 3. Αλέξανδρος (1867 – 1955). Αρχαιολόγος. Σπούδασε ζωγραφική στο Μόναχο και έπειτα φιλολογία στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας, στο οποίο και αναγορεύθηκε διδάκτορας (1895). Στη συνέχεια διορίστηκε υφηγητής και έφορος αρχαιοτήτων και, την ίδια εποχή, διηύθυνε ανασκαφές στη Νικόπολη της Ηπείρου και στην Κόρινθο. Παράλληλα δούλευε και με τη ζωγραφική. Φιλοτέχνησε πολλά έργα εμπνευσμένα από την Αγία Γραφή, την Επανάσταση του 1821 και την καθημερινή ελληνική πραγματικότητα, τα κυριότερα από τα οποία τιτλοφορούνται Άφετε τά παιδία ελθείν προς με (τοιχογραφία του ναού του Aγίου Γεωργίου Καρύτση) και Συσσίτιον. Από τα βιβλία του, τα σπουδαιότερα είναι: Ο πιθηκάνθρωπος, Ο Ερμής του Πραξιτέλους, Τα αίτια της ακμής της αρχαίας τέχνης, Ο Οδηγός των Αθηνών και Η γραφική παρά τοις αρχαίοις.